Особенности управления глаголов в польском языке (Rekcja czasowników)

Последнее обновление материала 29.11.2020

Многие глаголы требуют употребления зависимых слов в определенном падеже, а зачастую – еще и с конкретным предлогом. Сложность в том, что эти падежи и предлоги далеко не всегда совпадают с русскими. Например, мы говорим слушать что (слушать музыку) – существительное стоит в винительном падеже, а поляки говорят słuchać czego (słuchać muzyki) – существительное в родительном падеже. И это не единичный случай. Таких глагольных конструкций немало. Чтобы грамотно строить предложения, эти сочетания (вместе с предлогом) нужно выучить наизусть.

Dopełniacz (родительный падеж)

Bronić czego – защищать, отстаивать что

Ona zawsze broni swojej opinii – она всегда отстаивает свое мнение

Potrzebować czego – нуждаться в чём

Potrzebuję twojej pomocy – мне нужна твоя помощь/я нуждаюсь в твоей помощи

Szukać czego – искать что

Szukam swojej komórki – я ищу свой мобильный телефон

Słuchać czego – слушать что

Słucham radia – я слушаю радио

Zapomnieć czego – забыть что

Zapomniałam parasolki w domu – я забыла зонтик дома

Uczyć się czego – учиться чему/учить что

Uczę się polskiego – я учу польский язык

Cieszyć się z czego – радоваться чему

Tadeusz cieszył się ze swoich odznak w szkole – Тадeуш радовался своим отметкам в школе

Zrezygnować z czego – отказаться от чего

Musiałam zrezygnować z pracy – я была вынуждена отказаться от работы

Śmiać się z czego – смеяться над чем

Nie śmiej się ze mnie – не смейся надо мной

Napisać do kogo – написать кому

Napisz do mnie list – напиши мне письмо

Zadzwonić do kogo – позвонить кому

Zadzwonię do Ciebie jutro – я позвоню тебе завтра

Przyzwyczaić się do czego – привыкнуть к чему

Już przyzwyczaiłam się do sybieryjskich zim – я уже привыкла к сибирским зимам

Adresować do kogo – адресовать кому

Ania adresowała list do matki – Аня адресовала письмо маме

Brać sie do czego – браться за что

Trzeba brać sie do pracy – нужно браться за работу

Brakować kogo/czego do czego – не хватать, недоставать чего

Nadal brakuje nam pieniędzy – нам по-прежнему не хватает денег

Chwycić się czego – ухватиться за что

Paweł chwycił się krawędzi łóżka – Павел ухватился за край кровати

Czepiać się kogo/czego – цепляться к кому/чему

Czego się Pan mnie czepia? – зачем Вы ко мне цепляетесь (обращение к мужчине)

Dopilnowywać kogo/czego – досматривать за кем/чем

Rodzice dopilnowywali swoich córek – родители досматривали за своими дочками

Domyślić się czego – додуматься до чего, догадаться

Jan domyślał się prawdy – Ян разгадал правду

Dopuszczać do czego – допускать к чему, разрешать что

Nas wiele razy dopuszczali do zmian rozkładu zajęć – нас много раз допускали к изменениям расписания занятий

Dosłużyć się czego – дослужиться до чего

Mój mąż dosłużył się stopnia oficera – мой муж дослужился до степени (звания) офицера

Dotykać czego – дотрагиваться до чего

Nie dotykaj tej sukienki – не дотрагивайся до этого платья

Dowiadywać się czego/o czym – узнавать что/о чем; dowiadywać się o kogo/co – расспрашивать о ком/о чём

Matka dowiaduje się plotek o synie od sąsiadów – мать узнает сплетни о сыне от соседей

Dowodzić czego – доказывать что

Bartek zawsze dowodzi swoich racji – Бартек всегда доказывает свои аргументы

Doznawać czego – испытывать что

Kasia doznawała różnych uczuć – Катя испытывала разные чувства

Dożyć czego – дожить до чего

Dziadkowie dożyli ślubu wnuczki – бабушка и дедушка дожили до свадьбы внучки

Kłaść do czego – класть во что

Matka kładła grzyby do kosza – мама клала грибы в корзину

Korzystać z czego – пользоваться чем

Codziennie korzystam ze środków komunikacji miejskiej – я ежедневно пользуюсь городским транспортом

Nadużywać czego – злоупотреблять чем

Nadużywałam kremów do twarzy – я злоупотребляла кремами для лица

Należeć do kogo/czego – принадлежать кому/чему

Ten dom należy do mojego ojca – этот дом принадлежит моему отцу

Nienawidzić kogo/czego – ненавидеть кого/что

Nienawidzę sportu – я ненавижу спорт

Odmówić czego – отказать в чем

Odmówił mi pomocy – он отказал мне в помощи

Podjąć się czego – взяться за что

Podjąłeś się realizacji trudnego zadania – ты взялся за реализацию трудного задания

Porównywać z kim/czym do kogo/czego – сравнивать с кем

Porównuję twojego syna do mojego – я сравниваю твоего сына с моим

Pozbyć się kogo/czego – избавиться от кого/чего

Mój ojciec pozbył się nałogu palenia – мой отец избавился от привычки курить

Przygotowywać się do czego/na co – готовиться к чему

Dzisiaj cały dzień przygotowujemy się do egzaminu – мы сегодня целый день готовимся к экзамену

Przyznawać się do czego – признаваться в чем, признавать что

Mąż przyznał się do swoich błędów – муж признал свои ошибки

Spodziewać się czego/bezokolicznik – надеяться, рассчитывать на что

Spodziewali się poprawy pogody – мы надеялись, что погода улучшится

Trafić do czego/w co – попасть куда/во что

Piłka trafiła do bramki – мяч попал в ворота

Trzymać się czego – держаться за что

Ula trzymała się ręką stoła – Уля держалась рукой за стол

Udzielić czego – дать, предоставить что

Bank udziela kredytów – банк предоставляет кредиты

Uśmiechać się do kogo/do czego – улыбаться кому/чему

Staruszka uśmiechała się do wnucząt – старушка улыбалась внукам

Użyć czego – использовать, применять что

Helena zawsze używa drogiego pudru – Елена всегда использует дорогую пудру

Woleć kogo/co od kogo/od czego – предпочитать кого/что

Dzieci wolą poprzedniego nauczyciela od nowego – дети предпочитают предыдущего учителя, а не нового

Wtrącić się do czego/w co – встрять во что

Ada wtrąciła się do naszej rozmowy – Ада встряла в наш разговор

Wyprzeć się czego – отречься, отказаться от чего

Mateusz wszystkiego się wypierał w sali sądowej – Матеуш отрекался от всего в суде

Zabronić czego/bezokolicznik – запретить что

Ta flaga zabrania kąpieli/kąpać się – этот флаг запрещает купание/купаться

Zacząć od czego – начать с чего

Marek zaczął pismo od oficjalnego zwrotu – Марек начал письмо (документ) с официального обращения

Zaprzestać czego/bezokolicznik – прекращать что

Strona przeciwna zaprzestała ataków – противоположная сторона прекратила атаки

Zapukać do czego – постучать во что

Zapukałem do drzwi, ale nikt mi nie otworzył – я постучал в дверь, но мне никто не открыл

Żałować czego – жалеть о чем

Irena żałowała swego zachowania – Ирина жалела о своем поведении

Radzić się kogo – советоваться с кем

Matka radziła się psychologa, jak postępować z dziećmi – мать советовалась с психологом, как поступать с детьми

Rozczarowywać się do kogo/do czego – разочаровываться в ком/чём

Kasia często rozczarowuje się do swoich znajomych – Катя часто разочаровывается в своих знакомых

Там, где в русском языке используется предлог к, в польском языке – обычно do.

Biernik (винительный падеж)

Czekać na kogo/co – ждать кого/чего

Czekam na twój telefon – я жду твоего телефонного звонка

Iść komu o co (безличная форма) – речь идет о ком/чём, дело в чем

Chodzi mi o twoje studia – я имею в виду твою учебу

Pójść po co/kogo – пойти за чем/кем

Maria poszła po chleb do sklepu – Мария пошла за хлебом в магазин

Prosić o co – просить что

Proszę o rachunek – я прошу счёт

Pytać o co/o kogo – спрашивать о чем/о ком

Zapytałam ją o Andrzeja – я спросила у нее об Андрее

Dbać o co/o kogo – заботиться о ком/о чём, беречь кого/что

Ona bardzo dobrze dba o dom – она очень хорошо заботится о доме

Troszczyć się o co/o kogo – заботиться, беспокоиться о ком/о чём

Marta troszczy się o swoją rodzinę – Марта заботится/беспокоится о своей семье

Martwić się o co/o kogo – беспокоиться, огорчаться о чем/о ком

Nie martw się o nią – не беспокойся о ней

Walczyć o co – бороться за что

Robotnicy walczą o swoje prawa – рабочие борются за свои права

Podziwiać co/kogo – восхищаться кем/чем, удивляться чему

Podziwiam Martę, ona jest taka pracowita – я восхищаюсь Мартой, она такая трудолюбивая

Przepraszać kogo za co – просить прощения у кого за что, извиняться

Przepraszam Cię za to, że nie zadzwoniłam wczoraj – извини меня за то, что я не позвонила вчера

Bać się o kogo/o co – бояться, опасаться кого/чего

Baliśmy się o wyniki egzaminów – мы боялись результатов экзаменов

Boleć co kogo – болеть у кого что

Jana bolał ząb – у Яна болел зуб

Chorować na co – болеть чем

Chorował na płuca – у него была болезнь легких/у него болели легкие

Cierpieć na co/z powodu czego – страдать, мучиться из-за чего; терпеть, выносить что

Cierpiał na ból ręki/ z powodu bolu ręki – он страдал из-за боли в руке

Ćwiczyć co – тренироваться в чем-то, заниматься чем-то

Tomasz ćwiczył rzut dyskiem – Томаш занимался метанием диска

Dobijać się o co – добиваться чего

Dobijali się o podwyżki – они добивались повышений

Dopominać się o co/czego – требовать чего

Będziemy dopominać się o sprawiedliwość/sprawiedliwości u dyrektora – мы будем требовать справедливости у директора

Głosować na kogo/na co – голосовать за кого/что

Wyborcy głosowali na Kowalskiego – избиратели голосовали за Ковальского

Kłócić się o co – ссориться из-за чего

Kłóciliśmy się o pieniądze – мы ссорились из-за денег

Naśladować kogo/co – подражать кому, брать пример с кого

Paweł naśladuje ojca – Павел подражает отцу

Nadzorować kogo/co – смотреть, надзирать за кем/чем

Strażnik nadzoruje więźniów – караульный надзирает за заключенными

Obrażać się za kogo/za co, o kogo/o co – обижаться на что/кого, оскорбляться

Obrażała się za/o każde słowo – она обижалась на каждое слово

Oklaskiwać kogo/co – аплодировать кому/чему

Widzowie długo oklaskiwali aktorów – зрители долго аплодировали актерам

Opanować co – овладеть чем, покорить что

Opanowałam cały materiał – я овладела всем материалом

Opierać sie o co, na kim/na czym – опираться о что/на что, на кого

Opieała się o ścianę – она опиралась о стену

Opierałam się na radzie rodziców – я опиралась на совет родителей

Osiągnąć co – достичь чего

Zawsze osiągam zamierzony cel – я всегда достигаю намеченной цели

Dzielić między kogo – делить между кем

Ojciec dzielił majątek między swych synów – отец делил имущество (поместье) между своими сыновьями

Podziwiać co – восхищаться, любоваться чем

Podziwiali piękne widoki – они восхищались красивыми видами (пейзажем)

Posądzać o co – подозревать в чем

Posądzaliśmy go o kradzież – мы подозревали его в краже

Powołać kogo na kogo – вызвать кого в качестве кого

Sąd powołał mnie na świadka – суд вызвал меня в качестве свидетеля

Pozwolić na co/bezokolicznik – позволить, разрешить что

Rodzice pozwalają mu na wyjazd z nimi/jechać z nimi – родители разрешают ему ехать с ними

Przyprawiać kogo/co o co – доводить кого/что до чего (чаще в значении испортить настроение)

Przyprawiała mnie o zły nastrój – она портила мне настроение

Ryzykować co – рисковать чем

Chłopiec ryzykował życie – мальчик рисковал жизнью

Śledzić kogo/co – следить за кем

Wiedział, że ktoś go śledzi – он знал, что кто-то за ним следит

Spierać się o co – спорить о чём/по поводу чего

Spieramy się o sztukę – мы спорим об искусстве

Starać się o co/bezokolicznik – добиваться чего; стараться, пытаться

Starał się o uzyskanie licencji – он добился получения лицензии

Upominać się o co – требовать, добиваться чего

W pracy zawsze upominał się o swoje – в работе он всегда добивался своего

Uważać za kogo/co – считать кем/чем

Uważam Andrzeja za dobrego przyjacieja – я считаю Андрея хорошим другом

Wątpić w kogo/co – сомневаться в чем

Wątpię w ludzką szczerość – я сомневаюсь в человеческой искренности

Wyglądać na kogo – казаться кем/чем, выглядеть как кто/что

Wydlądał na intelektualistę – он выглядел как интеллектуал

Występować o co do kogo – апеллировать к чему/кому, обращаться по вопросу

Występował do prezydenta o złagodzenie kary – он обращался к президенту по поводу смягчения наказания

Zanosić się na co – собирается что – о дожде, буре, грозе (безличная форма)

Zanosiło się na burzę – собиралась гроза

Zasługiwać na co – заслуживать чего

Na szczególną uwagę zasługuje nowa metoda leczenia – особого внимания заслуживает новый метод лечения

Zdradzać kogo/co – изменять кому/чему, предавать кого/что

Mąż zdradzał żonę – муж изменял жене

Żegnać kogo/co – прощаться с кем/чем

Żegnam Pana – прощайте (форма прощания при уважительном обращении к лицу мужского пола)

Celownik (дательный падеж)

Zależy komu na czym – кому-то что-то важно

Zależy mi na twojej opinii – мне важно твое мнение

Gratulować komu czego – поздравлять кого с чем

Gratuluję Ci zdanej matury – поздравляю тебя со сдачей выпускного экзамена

Ciążyć komu co – быть в тягость кому-то/для кого-то

Ciążyła jej opieka nad starym ojcem – опека над старым отцом была ей в тягость

Kibicować komu/czemu – болеть за кого/что

Kibicował swojej drużynie – он болел за свою команду

Przerywać/przerwać komu – перебивать/перебить кого

W dyskusjach zawsze przerywa innym – в дискуссиях (он/она) всегда перебивает других

Przewodniczyć czemu/na czym – председательствовать где/над чем

Mityngom/na mityngach przewodniczył dyrektor instytutu – на митингах председательствовал директор института

Przypatrywać się komu/czemu – присматриваться к кому/чему

Uważnie przypatrywaliśmy się nowemu uczniowi w klasie – мы внимательно присматривались к новому ученику в классе

Sprostać czemu – соответствовать чему; справиться с чем-то

Jestem w stanie sprostać tym wymaganiom – я в состоянии (могу) соответствовать этим требованиям

Towarzyszyć komu/czemu – присутствовать, сопровождать кого/что

Cesarzowi towarzyszyli członkowie najbliższej rodziny – кесаря (императора) сопровождали самые близкие члены семьи

Dorównywać komu/czemu – сравниваться с кем/чем

Nikt nie dorównywał mu w pływaniu – в плавании с ним никто не сравнивался

Zabierać komu – забирать у кого

Dzieci zabierały sobie zabawki – дети забирали друг у друга игрушки

Zarzucić komu co – упрекать кого в чем

Zarzucił mi brak odpowiedzialności – он упрекнул меня в безответственности

Narzędnik (творительный падеж)

Chwiać (się) czym – качать что, раскачивать (-ся)

Wysoka fala chwia łódką – высокая волна раскачивает лодку

Kołysać (się) czym/co – качать (-ся) что, колыхать (-ся), колебать (-ся)

Fale kołysały kutrem – волны качали катер

Kojarzyć się z kim/czym – ассоциироваться с кем/чем

To nazwisko z niczym się nie kojarzy – эта фамилия ни с чем не ассоциируется

Obradować nad czym – обсуждать что

Sejm obradował nad budżetem – сейм обсуждал бюджет

Opiekować się kim – беспокоиться, заботиться о ком

Babcia opiekuje się dzieckiem – бабушка заботится о ребенке

Ostrzegać kogo przed czym/o co – предостерегать о чем

Ostrzegamy Cię przed niebezpieczeństwem – мы предостерегаем тебя о небезопасности

Żenić się z kim –жениться на ком 

Paweł ożenił się z Martą – Павел женился на Марте

Promieniować czym – излучать что (в прямом и переносном значениях)

Piec promieniował ciepłem – печь излучала тепло

Przegrać z kim – проиграть кому

Początkowo przegrywaliśmy z krzyżakami bitwę pod Grunwaldem – сначала мы проигрывали крестоносцам Грюнвальдскую битву

Przepadać za kim/czym – обожать кого/что

Przepadam za psami – я обожаю собак

Rzucać co/czym – бросать что

Sportowiec rzucał dysk/dyskiem już drugi raz – спортсмен бросал диск уже второй раз

Salutować przed kim – отдавать честь кому

Żołnierze salutowali przed prezydentem – солдаты отдавали честь президенту

Tęsknić za kim/czym – скучать по кому/чему

Tata tęsknił za dziećmi – отец скучал по детям

Uciekać przed kim/czym – убегать от кого/чего

Ryszard uciekał przed aresztowaniem – Ришард убегал от ареста

Ukrywać (się) przed kim/czym – скрывать (-ся) от кого/чего

Ewa ukrywała pamiętnik przede mną – Ева скрывала дневник от меня

Wypowiedzieć się za czym – высказываться за что, по поводу чего

Studenci wypowiadali się za zmianą regulaminu czytelni – студенты высказывались по поводу изменения распорядка читального зала

Miejscownik (предложный падеж)

Zakochać się w kim – влюбиться в кого

Marek zakochał się w Marcie – Марек влюбился в Марту

Położyć się na czym – лечь на что

Chcę położyć się na kanapie – я хочу лечь на диван

Komu zależy na czym – кому важно что

Bardzo mi na tobie zależy – ты мне очень важен

Polegać na kim/czym – полагаться на кого/что

Bardzo na tobie polegam – я очень полагаюсь на тебя

Przekonać o czym/do czego – убедить в чем

Żeby się o tym przekonać, wystarczy przeczytać  książkę – чтобы в этом убедиться, достаточно прочитать книгу

Wywierać wrażenie na kim – оказывать впечатление на кого

Ten film wywiera ogromne wrażenie na widzach – этот фильм очень впечатляет зрителей

Wzorować się na kim – подражать кому

Wzorował się na ojcu – он подражал отцу

Znać się na czym – хорошо разбираться в чём

Znam się na ludziach – я хорошо разбираюсь в людях